Değişen hayat koşulları ve gıda sunumu ile gıda üretim teknolojisindeki gelişmelere bağlı olarak beslenme alışkanlıklarımız da değiştirmektedir. Değişen beslenme alışkanlıklarının kötü yönetilmesi nedeniyle obezite (şişmanlık) ve yetersiz beslenmeye dayalı bodurluk, bir hastalık olarak kabul edilmekte ve günümüzde önemli bir sorun olarak görülmektedir.

Okul çağı çocuklarının, yeterli ve dengeli beslenme imkânına kavuşturulması, sağlıklı beslenmelerinin sağlanması ülkemizin geleceği açısından stratejik öneme sahip bir durumdur. Ailede başlayan sağlıklı beslenme alışkanlığının okul çağında devam etmesi için, çocuklar beslenmelerinin en az bir öğününü okul gıda işletmelerinden karşıladıklarından okulda da sağlıklı beslenme alt yapısının sağlanması çok önemlidir. Bakanlığımız, Sağlık Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı ile diğer kurum ve kuruluşlar iş birliği içerisinde yayımlanan "Okul Kantinlerinde Satılacak Gıdalar ve Eğitim Kurumlarındaki Gıda İşletmelerinin Hijyen Yönünden Denetlenmesi" konulu Genelge ile öğrenci, kursiyer ve çalışanlar için sağlıklı beslenme ortamlarının oluşturulması hedeflenmektedir. Ayrıca, yeterli ve dengeli beslenmenin teşvik edilmesi ile doğru beslenme alışkanlıklarının kazandırılması, güvenilir gıdaya erişim sağlanarak olabilecek gıda zehirlenmeleri ve bulaşıcı hastalıklar ile yetersiz ve dengesiz beslenmeye bağlı hastalıkların (obezite, diyabet, kalp damar hastalıları vb.) önlenmesi amaçlanmaktadır.

Çocuklarımızın güvenilir gıdalarla dengeli ve yeterli beslenmelerini sağlamak amacı ile okul gıdalarında ortak logo uygulamasına geçilmekte olup öğrenci velisi ve okul çağı çocuklarının bilinçli gıda tüketme konusunda bilgi sahibi olmaları sağlanacaktır. Ayrıca logo uygulaması ile kantin denetimleri daha etkin bir şekilde yapılabileceği gibi kantinciler açısından da satışı yapılacak ürünlerin belirlenmesi bakımından kolaylıklar sağlayacaktır.

Bakanlığımıza bağlı resmî ve özel okul/kurumlarda; öğrenciler/kursiyerler, çalışanlar beslenme ihtiyaçlarını yemekhane, kantin/kooperatif, kafeterya, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmelerinden karşılamaktadırlar. Eğitim çağındaki çocukların, enerji değeri yüksek, besin değeri düşük olan yiyecek ve içecekleri kontrolsüz bir şekilde tükettikleri ve bu durumun çocuklarda yetersiz ve dengesiz beslenmeye bağlı olarak; şişmanlık (obezite), zayıflık, kemik/diş sağlığı bozuklukları ile çeşitli vitamin ve mineral yetersizliklerine neden olduğu bilinmektedir. Yetişkinlik döneminde ise bu durumun bazı kronik hastalıklara (kardiyovasküler hastalıklar, diyabet, bazı kanser türleri vb.) zemin oluşturduğu görülmektedir. Ayrıca, gıda güvenilirliği kurallarına uyulmadan üretilen, satışa veya tüketime sunulan gıda maddeleri bazı bulaşıcı hastalıklara ve gıda zehirlenmelerine neden olmaktadır.

Bakanlığımız, Sağlık Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı işbirliğinde; resmi ve özel okul ve kurumlardaki öğrenci, kursiyer ve çalışanlara doğru beslenme alışkanlığının kazandırılması, güvenilir gıdaya erişilmesi, sağlıklı beslenme ortamlarının oluşturulmasına yönelik önlemler alınmaktadır. Bu kapsamda, eğitim kurumlarındaki gıda işletmelerinde "Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu" tavsiye kararlarına uygun olarak belirlenen okul gıdası kriterlerine uyum sağlanması, güvenilir gıda üretimi için gerekli olan hijyen şartlarının (personel, ekipman, ham madde, ortam hijyeni vb.) sağlanması amaçlanmaktadır. Gıda işletmelerinde, üretim ve servis aşaması da dâhil olmak üzere öğrencilerin sağlığı açısından risk oluşturabilecek nedenlerin ortadan kaldırılması için "Okul Kantinlerinde Satılacak Gıdalar ve Eğitim Kurumlarındaki Gıda İşletmelerinin Hijyen Yönünden Denetlenmesi" konulu Bakanlığımız 2020/8 sayılı Genelge hükümleri doğrultusunda yönetilmektedir. Eğitim kurumlarındaki gıda işletmelerinin hijyen şartlarının geliştirilmesi ile yeterli ve dengeli beslenme alışkanlıklarının kazandırılması için ulusal düzeyde oluşturulan program ve uygulamaları http://merkezisgb.meb.gov.tr/www/gida-isletmeleri-denetimi/dosya/40 linkinde yer alan Genelge esaslarına göre denetlenmekte, gözetim ve sistem yönetimi ile izleme ve değerlendirme süreçleri yürütülmektedir.

 

BÖLÜM 1: DENETİM FAALİYETLERİ

1.1. Denetim Esasları Denetime ilişkin iş ve işlemlerden; Bakanlığımız adına İl Millî Eğitim Müdürlüğü/İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri (İl İSGB) ve İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü İlçe İş Sağlığı ve Güvenliği Büroları (İlçe İSG Büro), Sağlık Bakanlığı adına İl Sağlık Müdürlüğü/ Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlıkları ve İlçe Sağlık Müdürlüğü/Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Tarım ve Orman Bakanlığı adına ise Tarım ve Orman İl/İlçe Müdürlükleri sorumludur. Denetime ilişkin iş ve işlemlerin koordinasyonu ve sekretaryası, İl Millî Eğitim Müdürlüğü İl İSGB'leri ve İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü/ İlçe İSG Büroları tarafından yapılacaktır.

1.2. Okul/Kurumların Denetim Faaliyetleri Okul/kurumlarda gıda işletmelerinin denetimleri, https://merkezisgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_12/02123009_EK_1_Okul_Denetim_Formu.pdf yayımlanan "Okul/Kurum Yemekhane, Kantin/Kooperatif, Kafeterya, Büfe, Çay Ocağı Gibi Gıda İşletmelerinin Kontrol ve Denetimine İlişkin Uygulama Kılavuzu (Denetim Uygulama Kılavuzu)" ve ekinde yer alan formlara uygun olarak gerçekleştirilir.

a) Gıda işletmelerinin denetimi okul/ kurumlarda kurulan komisyon tarafından yapılır.

 1) Elli ve daha fazla çalışanı bulunan okul/kurumlarda gıda işletmelerinin denetimleri; Okul/Kurum işveren/işveren vekili (Okul Müdürü/Müdür Yardımcısı) başkanlığında "Okul/kurum İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu"ndan 2 (iki) üye ve okul aile birliği yönetiminden 1 (bir) velinin katılımı ile oluşturulan komisyonca gerçekleştirilir.

2) Elliden az çalışanı bulunan okul/kurumlarda gıda işletmelerinin denetimleri Okul/Kurum işveren/işveren vekili (Okul Müdürü/Müdür Yardımcısı) başkanlığında "Okul/kurum İş Sağlığı ve Güvenliği Ekibi veya Okul/Kurum Risk Değerlendirme Ekibi"nden 2 (iki) üye ve okul aile birliği yönetiminden 1 (bir) velinin katılımı ile oluşturulan komisyonca gerçekleştirilir.

 b) Bu komisyon her ay denetimleri gerçekleştirerek okul müdürüne denetim formunu teslim eder. Okul müdürü formları dosyalayarak arşivler.

c) Denetim esnasında tespit edilen uygunsuzlukların bildirimi "EK-1 Okul Kantinlerinde Satılacak Gıdalar ve Eğitim Kurumlarındaki Gıda İşletmelerinin Hijyen Yönünden Okul Denetim Formu" iletilerek yapılır.

1) Gıda işletmeleri denetiminde; okul/kurum müdürlüklerince gıda güvenilirliği açısından tespit edilen büyük uygunsuzluklar aynı gün içerisinde İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü İş Sağlığı ve Güvenliği Bürosuna (İlçe İSG Büro)/İl İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimlerine (İl İSGB) ve Strateji Geliştirme Birimine bildirilir. Okul/kurum müdürlüklerince yapılan bildirimler İl/İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü tarafından, İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ve İl Sağlık Müdürlüğü/İlçe Toplum Sağlığı Merkezlerine aynı gün içerisinde yapılır. 2) Okul/Kurum müdürlüklerince; küçük uygunsuzluk tespit edilmesi hâlinde, İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü/ İş Sağlığı ve Güvenliği Bürosuna (İlçe İSG Büro)/İl İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimlerine (İl İSGB) ve Strateji Geliştirme Birimine 3 (üç) iş günü içinde bildirim yapılır.

ç) Denetim formu 2 nüsha olarak düzenlenerek imzalanır ve bir nüsha okul müdürlüğüne, bir nüsha da işletmeye teslim edilir.  

d) Denetim formlarının Bakanlığın belirlediği elektronik platformlarda oluşturulması halinde, Bakanlığın belirlediği elektronik platformdaki kayıtlar esas alınır, bu kayıtlara ulaşma yetkisi bulunanlara formlardaki hususlar tebliğ edilmiş sayılır.

e) Okul/kurum denetimlerinde yer alacak komisyon üyelerinin "Okul/Kurum Gıda İşletmesi Denetimi Eğitimi" almaları sağlanır. Bu eğitimler İl İSG birimleri tarafından yapılacak olan eğitim planlaması dâhilinde gerçekleştirilir.

1.3. İlçe Millî Eğitim Müdürlükleri Denetim Faaliyetleri

a) İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü İSG Bürolarınca, Kaymakamlık Makam Onayı ile "İlçe Gıda İşletmeleri Denetim Ekipleri" kurulur.

1) Gıda işletmeleri denetim komisyonu üyesi havuzunda öncelikli olarak sağlık hizmetleri alanı öğretmenleri görev alır ancak bu alan öğretmenlerinin, bulunmaması hâlinde biyoloji, sağlık bilgisi, yiyecek-içecek hizmetleri, gıda teknolojisi, kimya/kimya teknolojisi, sınıf veya diğer alan öğretmenleri görev alır.

2) Görev alan öğretmenlerin "Okul Sağlığı Hizmetlerinde Denetim Komisyonu Üyesi Eğitimi Kursu'nu almaları sağlanır. Eğitimler Bakanlık Merkez Teşkilatı tarafından düzenlenir.

b) İlçe Gıda İşletmeleri Denetim Ekipleri;

1) İl Millî Eğitim Müdürlüğü gıda işletmeleri denetim komisyonu havuzunda yer alan bir temsilcinin başkanlığında,

2) İlçe Toplum Sağlığı Merkezi (TSM)'den 1(bir),

3) İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünden 1 (bir) personel olmak üzere toplam 3 (üç) temsilciden oluşturulur.

4) İlçe denetim ekipleri, yıllık denetimlere başlamadan önce, koordinasyon ve etkin planlama ile diğer hususları görüşmek üzere toplantı yaparak görüşme sağlar. İhtiyaç duyulması halinde 24 saat önce haber verilmesi koşulu ile olağanüstü toplantı yapar. Toplantıda gündem maddeleri, alınan kararlar, görüş ve öneriler ile diğer hususlara ait kayıtlar İlçe İSG Bürosunda muhafaza edilir.

5) İlçe denetim ekiplerince, denetimin etkinliğini, denetim sonrasındaki düzeltici faaliyetleri ve taraf ve kişilerin sorumluluklarını değerlendirmek üzere İlçe İSG Büro yöneticisi koordinasyonunda İşveren Vekili (İlçe Millî Eğitim Şube Müdürü) başkanlığında yılsonunda toplantı yapılır, kayıtlar İlçe İSG Bürosunda muhafaza edilir.

c) Denetimler;

1) İlçe İSG Bürosu yöneticisi koordinesinde, ilçe sınırları içerisinde bulunan okul/kurumlarda her eğitim öğretim yılında en az bir defa yapılır.

2) Okul/kurum denetim komisyonunca yapılan denetim ve kontroller sonucunda, gıda güvenliği ile ilgili İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü/ İş Sağlığı ve Güvenliği Bürosuna (İlçe İSG Büro)/ İl İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimlerine (İl İSGB) iletilen büyük uygunsuzluklarla ilgili bildirimler aynı gün içinde, diğer küçük uygunsuzluklar ve şikâyetler ise 3 iş günü içinde ivedilikle bildirilir.

 ç) Denetimler, Denetim Uygulama Kılavuzu ve ekinde yer alan formlara uygun olarak gerçekleştirilir.

d) Gıda işletme yetkilisi tarafından engelleme ile karşılaşılması halinde "EK-6 Okul Kantinlerinde Satılacak Gıdalar ve Eğitim Kurumlarındaki Gıda İşletmelerinin Hijyen Yönünden Denetimin Engellendiğine Dair Tutanak" tutulur. İşlemler İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü ile gıda işletmesi arasında yapılan sözleşme ve diğer ilgili mevzuat gereğince ivedilikle yapılır.

e) Denetim esnasında uygunsuzluk tespit edildiğinde;

1) "EK-5 Okul Kantinlerinde Satılacak Gıdalar ve Eğitim Kurumlarındaki Gıda İşletmelerinin Hijyen Yönünden Denetiminde Belirlenen Uygunsuzluk Bildirim Tutanağı" düzenlenir. Uygunsuzlukların; niteliğine göre ve doğuracağı sağlık riskleri dikkate alınarak ileride telafisi mümkün olmayan hallerle karşılaşılmaması için sorumlu kişilerden bu durumun ivedilikle giderilmesi istenir.

2) İlçe denetim ekiplerince uygunsuzlukların takip gerektirip gerektirmediği, gerekmesi halinde ise takip yöntemi ile takip uygulamasına ait şartlar belirlenerek bu durum gıda işletmesine ve okul müdürüne bildirilir. Takip denetimi, denetimde yer alan tüm üyelerin katılımı ile gerçekleştirilir.

3) Denetim ve takip denetimi sonunda düzenlenen raporlar 3 (üç) iş günü içerisinde ilçe denetim ekibi başkanı tarafından İlçe İSG Bürolarına teslim edilir.

f) Denetim sürecinde belirlenen uygunsuzlukların ortadan kaldırılmaması hâlinde Bakanlığımız Okul Aile Birliği Yönetmeliği'ne göre gıda işletmeleri ile yapılan sözleşmenin fesih süreci ve gıda işletmelerine uygulanacak cezai müeyyideler, Okul Müdürlüğü ve İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü tarafından takip edilir.

g) Denetim sonucunda düzenlenen denetim formu ilgili taraflarca imzalanarak denetim yapan kurumlara (İlçe Millî Eğitim Müdürlüğüne, İlçe Sağlık Müdürlüğü/Toplum Sağlığı Merkezine ve İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğüne) ve okul yönetimine verilir.

ğ) Denetim formu İlçe İSG Bürosuna teslim edilir.

h) İlçe İSG Bürosu tarafından Haziran ayının ilk haftasında eğitim öğretim yılı içinde gerçekleştirilen tüm denetimler sonucunda İlçe Denetim Raporu hazırlanır.

1) Denetim Formları "EK-3 Okul Kantinlerinde Satılacak Gıdalar ve Eğitim Kurumlarındaki Gıda İşletmelerinin Hijyen Yönünden İlçe Denetim Raporuna" dönüştürülür.

2) İlçe Denetim Raporu İlçe Millî Eğitim Müdürü tarafından imzalanır. Eğitim öğretim yılının en geç Haziran ayının ikinci haftası İl Millî Eğitim Müdürlüklerine gönderilir.

 1.4. İl Millî Eğitim Müdürlükleri Denetim Faaliyetleri

a) 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'na göre büyükşehir olmayan illerde, İl Gıda İşletmeleri Denetim Ekipleri oluşturulur. Büyükşehir olan illerde ise denetimlerin tarafsızlık, gizlilik, tutarlılık, geçerlilik ve sürdürülebilirlik ilkesi içerisinde koordine edilmesi sağlanır.

b) İl Millî Eğitim Müdürlüklerinde gıda işletmelerinin kontrol, denetim, izleme ve değerlendirme faaliyetleri İl İSGB koordinatörü yönetiminde İl Sağlık Hizmetleri sorumlusu tarafından yürütülür.

c) İl İSGB'lerce, İl/İlçe Denetim Ekiplerinde yer alacak ve yeterli sayıda üyesi bulunacak bir denetim komisyonu üye havuzu oluşturulur.

ç) Gıda işletmeleri denetim komisyonu üyesi havuzunda;

1) Öncelikli olarak sağlık hizmetleri alanı öğretmenleri, bu alanda öğretmen bulunmaması hâlinde biyoloji, sağlık bilgisi, yiyecek-içecek hizmetleri, gıda teknolojisi, kimya/kimya teknolojisi, sınıf veya diğer alan öğretmenleri görev alır.

2) Görev alan öğretmenlerin "Okul Sağlığı Hizmetlerinde Denetim Komisyonu Üyesi Eğitimi Kursu"nu almaları sağlanır. Eğitimler Bakanlık Merkez Teşkilatı tarafından düzenlenir.

d) İl İSGB'lerce oluşturulan denetim komisyonu üye havuzundaki personelin Valilik Onayı alınarak görevlendirmeleri sağlanır. Onaya uygun olarak görevlendirilen personelin bilgilerinin MEBBİS+İSGB Modülü'ne girişleri sağlanır.

e) İl Denetim Ekipleri;

1) Gıda işletmeleri denetim komisyonu üye havuzundan bir temsilcinin başkanlığında,

2) İl Sağlık Müdürlüğünden 1(bir),

3) İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden 1 (bir) personel olmak üzere toplam 3 (üç) temsilciden oluşturulur. f) Büyükşehir olmayan illerde; il mücavir alan sınırları içinde bulunan okul/kurumlarda gıda işletmelerinin denetimleri için İl Denetim Ekiplerince; İlçe Millî Eğitim Müdürlükleri için ise yukarıda açıklanan denetim faaliyetleri gerçekleştirilir.

g) Denetimler, yolluk ve yevmiye gerektirmeyecek şekilde, İl/İlçe Millî Eğitim Müdürlüklerince araç tahsis edilerek planlanır; yolluk, yevmiye ve konaklama ihtiyaçları gerekmesi hâlinde ise İl Millî Eğitim Müdürlüklerinin ilgili harcama kaleminden karşılanır.

ğ) Tüm ilçelerden gelen raporlar "EK-3 Okul Kantinlerinde Satılacak Gıdalar ve Eğitim Kurumlarındaki Gıda İşletmelerinin Hijyen Yönünden İlçe Denetim Raporları" "EK-4 Okul Kantinlerinde Satılacak Gıdalar ve Eğitim Kurumlarındaki Gıda İşletmelerinin Hijyen Yönünden İl Denetim Raporu"na dönüştürülür.

1) İl Denetim Raporları, İl Millî Eğitim Müdürlüğü İşveren Vekili Müdür Yardımcısı tarafından imzalanır.

 2) İl Denetim Raporları İl Millî Eğitim Müdürü ve Vali tarafından onaylanır.

h) Onaylanan "EK-4 Okul Kantinlerinde Satılacak Gıdalar ve Eğitim Kurumlarındaki Gıda İşletmelerinin Hijyen Yönünden İl Denetim Raporları" en geç Haziran ayının ilk haftası Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Daire Başkanlığına gönderilir.

https://merkezisgb.meb.gov.tr/www/gida-isletmeleri-denetimi/dosya/40     https://merkezisgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_12/02123009_EK_1_Okul_Denetim_Formu.pdf